Bedrijven, met name in het mkb, moeten besparingen door de lage rentelasten gebruiken om buffers op te bouwen en schulden af te betalen. Dat schrijft De Nederlandsche Bank in haar halfjaarlijkse Overzicht Financiële Stabiliteit. Volgens de onderzoekers zijn kleine ondernemers nog kwetsbaarder voor renteverhogingen dan huiseigenaren.

De schulden van Nederlandse bedrijven zijn relatief hoog, aldus De Nederlandsche Bank. (DNB) In totaal stond vorig jaar circa 800 miljard euro uit, wat neerkomt op ruim 128 procent van het bruto binnenlands product (bbp).

Daarmee kwam ons land binnen de Europese Unie op de zesde plaats, na Luxemburg, Cyprus, Ierland, Malta en België. Zelfs als leningen tussen bedrijven binnen één concern buiten beschouwing worden gelaten, zitten Nederlandse bedrijven relatief diep in de schulden.

Erg verwonderlijk is dit niet, want het is in ons land fiscaal aantrekkelijk om investeringen met schulden te financieren, omdat bedrijven de betaalde rente mogen aftrekken van de winst.

Door de lage rente merken bedrijven hier niet zoveel van. In 1991 besteedden bedrijven nog circa 14 procent van hun inkomsten aan rentelasten. Dat is nu bijna gehalveerd naar ruim 7 procent van het bbp.

Schuldverslaving

DNB waarschuwt bedrijven voor schuldverslaving. Zolang de rente laag blijft is er niet zoveel aan de hand. Maar als deze gaat stijgen, kan bij bedrijven het water aan de lippen komen, als de schulden zo hoog blijven en geen buffers zijn opgebouwd.

Volgens DNB worden bedrijven sneller geraakt door een rentestijging dan huishoudens. Voor ongeveer de helft van de uitstaande bankleningen aan ondernemingen loopt de rentevaste periode binnen één jaar af. Niet elk bedrijf heeft dit renterisico afgedekt door middel van rentederivaten.

Vooral mkb de klos

Vooral het midden- en kleinbedrijf is volgens DNB kwetsbaar. Deze bedrijven hebben meer probleemleningen uitstaan dan grote bedrijven. Bovendien is het mkb sterk vertegenwoordigd in sectoren die door de crisis fors zijn geraakt, zoals de bouw en de detailhandel.

DNB adviseert ondernemers dan ook om de besparing op de rentelasten te gebruiken om buffers op te bouwen en schulden terug te dringen.

Huizenbezitters kwetsbaar

Ook woningbezitters zijn kwetsbaar voor een rentestijging, want ook zij zitten fors in de schulden; met name hypotheken. In totaal bedroeg de totale schuld van Nederlandse huishoudens vorig jaar circa 112 procent van het bruto binnenlands product. Daarmee laat ons land binnen Europa alleen Cyprus voor zich.

Als de rente stijgt, kan het hard gaan, voor huizenbezitters, zo becijfert DNB. Mocht de hypotheekschuld bijvoorbeeld over drie jaar zijn verdubbeld ten opzichte van het huidige niveau, dan zouden woningbezitters die nu een hypotheek hebben er netto 110 euro per maand op achteruit gaan. Ongeveer 8 procent van de huizenbezitters zou zelfs meer dan 300 euro per maand extra moeten ophoesten. Dit zijn vooral veel veertigers met een relatief hoge hypotheek met een groot aflossingsvrij deel.

DNB pleit ervoor de hypotheekrenteaftrek versneld af te bouwen. Ook herhaalt de bank zijn oproep om het maximale bedrag dat mensen kunnen lenen voor een huis verder omlaag te schroeven, naar 90 procent van de woningwaarde. Momenteel kunnen huizenkopers in Nederland nog 102 procent van de koopsom lenen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl